Erfenis verdelen zonder ruzie | Stappenplan

Het overlijden van een dierbare is een pijnlijke en impactvolle gebeurtenis. Bij het verdelen van de erfenis gaat het vaak om goederen waar niet alleen een waarde in geld aan verbonden is, maar ook een emotionele waarde. De verdeling is een ingewikkelde en emotionele gebeurtenis. Het verdelen van een erfenis leidt in de praktijk regelmatig tot ruzie of conflicten. Er worden dan ook veel procedures opgezet waarbij het gaat om de verdeling van een erfenis of hebben dit als uiteindelijk doel. In dit artikel beschrijf ik hoe je de erfenis verdeelt zonder ruzie.

Als erflater is het aan te raden om een executeur testamentair te benoemen. Deze is verantwoordelijk om de erfenis te verdelen naar jouw wensen, omschreven in het testament. Bij overlijden informeert de notaris de executeur over deze verantwoordelijkheid. Hij of zij laat vervolgens weten of hij hier wel of niet aan wil voldoen. Hij laat dit de notaris weten en vraagt om een Verklaring van Executele. Daarin komt wie de executeur is en welke bevoegdheden hij of zij heeft. Een alternatief is de Verklaring van Erfrecht, met daarin opgenomen de benoeming van de executeur. Nu kan de executeur aan de slag.

Je start met het in kaart brengen van de waarde van de nalatenschap. Dit doe je door de waarde van alle bezittingen op te tellen en daar alle schulden op het moment van overlijden van af te trekken.

De bezittingen

Onder het bezit valt alles van waarde. Denk hierbij aan bankrekeningen, beleggingen, koophuis, sieraden en inboedel. Stel er is bij het overlijden een gezamenlijke rekening, dan valt enkel het geld dat via de overledene op de rekening is gestort als nalatenschap. Denk hierbij aan salaris, spaargeld, een erfenis of een uitkering.

De schulden

Om de schulden in kaart te brengen moet er contact opgenomen worden met verschillende instanties. Welke instanties precies hangt af van de overledene. De volgende stappen kun je het beste ondernemen:

Vraag bij de bank of de overledene leningen had
Informeer bij het Bureau Krediet Registratie of er schulden zijn.
Check of er persoonlijke leningen zijn bij webshops/winkels
Controleer of er nog facturen open staan
Check of het nog openstaande bedrag van een lening wordt kwijtgescholden

Daarnaast is het goed om te weten dat onder schulden ook de volgende zaken vallen: afrekeningen van creditcards, een schenking op papier, verschuldigde erf- en/of inkomensbelasting, legaten en wensen uit het codicil en een nog niet uitgekeerd erfdeel van de ouder die als eerste is overleden.

Vanuit de nalatenschap kunnen de schulden die je in de eerste stap in kaart hebt gebracht betaald worden. De wet heeft bepaald dat schuldeisers de eerste drie maanden nog niet betaald hoeven worden. Wel is het verplicht om de schuldeisers aan te schrijven.

Als er een executeurs is, dan moet die de schulden betalen uit de nalatenschap
Bij geen executeur, ligt de verantwoordelijkheid voor het betalen van de schulden bij de erfgenamen
Zorg er daarnaast voor dat eventuele legaten of wensen uit het codicil bij de juiste persoon terechtkomen

Nadat alle schulden zijn voldaan en eventuele waardevolle spullen zijn verkocht, kan er een verdeling worden gemaakt. Dit kan natuurlijk alleen als nog waarde over is. Het is handig om te starten met de verdeling van de spullen. Deze moeten op een eerlijke manier verdeeld worden. Het geld wordt verdeeld volgens de bepalingen in het testament, of via de wet. Hou hierbij rekening dat je de waarde van de verdeelde spullen compenseert.

Het is geen uitzondering dat er ruzie ontstaat onder erfgenamen tijdens de verdeling. Het is zelfs zo dat meer dan de helft van de Nederlanders geen contact meer heeft met een of meerdere familieleden. Vaak ontstaan deze ruzies niet door hebberigheid, maar om de emotie en gevoelens die hierbij gemoed komen. Het is daarom erg prettig als in het testament al is vastgesteld wie op welke spullen recht heeft. Betrek de familie bij het opstellen van jouw testament. Zo weet iedereen waar ze recht op hebben en zijn er geen verrassingen.

Als de verdeling niet is vastgelegd, is het ook een optie om de spullen te verloten. Op deze manier wordt er niemand bewust voorgetrokken of achtergesteld. Het komt ook voor dat spullen worden gerouleerd binnen de familie. Zo heeft iedereen iets aan de erfstukken.

Als erflater zijn er een aantal zaken die je kunt ondernemen om de kans op ruzie of onenigheid te verkleinen. Om te beginnen is het verstandig om zoveel mogelijk vast te leggen in het testament en praat hierover met de erfgenamen. Door zoveel mogelijk vast te leggen op papier is er minder kans op discussie. Maak daarbij een lijst met de waardevolle spullen, hiermee voorkom je ook dat er spullen zomaar kunnen verdwijnen. Daarbij is het belangrijk om iedere vijf jaar jouw testament te checken. Is alles nog actueel? Eventuele gebeurtenissen als een scheiding hebben vaak invloed op de invulling van het testament.

Ook is het wenselijk om zoveel mogelijk een eerlijke verdeling te kiezen onder erfgenamen. Hierdoor verloopt de verdeling veel harmonieuzer. Je kunt beter bij leven een extra schenking doen aan dierbaren, dat scheelt conflicten achteraf. Het onterven van familie is vaak de grootste bron van conflicten. De onterfde gaat hier zelden mee akkoord en dit zal dus altijd zorgen voor conflicten bij de rechtbank. Wens je een harmonieuze verdeling, overweeg dan om dit niet te doen.