Rechten & Plichten van een Executeur Testamentair

De executeur testamentair is een belangrijke rol bij het afhandelen van een nalatenschap. In de volksmond wordt deze rol simpelweg ‘de executeur’ genoemd. De executeur wordt in het testament van de overledene aangewezen als verantwoordelijke voor het uitvoeren van de nalatenschap. Met andere woorden: De executeur testamentair zorgt dat het testament correct wordt uitgevoerd. Deze belangrijke taak komt met de serieuze rechten en plichten. In dit artikel geef ik toelichting op de belangrijkste vraagstukken.

De erflater bepaalt zelf wie de testament executeur is en geeft dit aan in het notarieel testament. Zowel een natuurlijk persoon (mens) als een rechtspersoon (bedrijf) kunnen executeur worden. Over het algemeen wordt er gekozen voor een familielid of vriend. Een professionele buitenstaander zoals een notaris of advocaat is ook gebruikelijk. De executeur hoeft niet per se een erfgenaam van de overleden erflater te zijn. Verder zijn de volgende opties uitgesloten:

Personen die onder financieel bewind staan
Personen die failliet zijn
Personen die in de schuldsanering zitten
Personen die handelingsonbekwaam zijn
Minderjarigen

Begrafenisexecuteur

Beheersexecuteur

Afwikkelingsbewindvoerder

De begrafenisexecuteur is degene die door de erflater wordt aangewezen voor het regelen van de uitvaart. Het takenpakket van deze testamentair executeur is dus door de erflater beperkt. De begrafenis executeur heeft uitsluitend bevoegdheden als het aankomt op het regelen van de uitvaart en geen rol als testamentair executeur voor andere zaken zoals het verdelen van de erfenis. Hij of zij is dus niet verantwoordelijk voor bijvoorbeeld het opzeggen van abonnementen van de persoon die is overleden.

In zijn of haar testament kan de erflater de taken van de testamentair executeur uitbreiden naar executeur-afwikkelingsbewindvoerder. Een dergelijke testamentair executeur is ook bevoegd om bijvoorbeeld het nalatenschap te verdelen zonder medewerking van de erfgenamen. Dit is iets wat de beheersexecuteur niet kan doen. Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat een executeur-afwikkelingsbewindvoerder de verkoop van goederen ook zonder de medewerking van erfgenamen kan regelen als dit bijvoorbeeld nodig is voor het betalen van schulden. Zo kan deze testamentair executeur bijvoorbeeld het ouderlijk huis verkopen ook zonder dat de kinderen van de erflater hier van op de hoogte zijn en/of mee toestemmen.

De rol van executeur testamentair komt met grote verantwoordelijkheid. Daarbij is de afwikkeling van de nalatenschap vaak niet in 1 dag geregeld. Een beloning is dus op zijn plaats. Volgens het Nederlands erfrecht heeft de executeur recht op 1% van het eigen vermogen op het moment van overlijden. De erflater kan ook zelf een meer specifieke beloning toekennen aan de executeur. De beloning wordt vastgelegd in een officieel testament. Sinds 2003 is een zelfgeschreven codicil is niet rechtsgeldig.

De vergoeding wordt gerekend als inkomen. De executeur dient deze vergoeding te vermelden bij de aangifte inkomstenbelasting. In het testament kun je de standaard 1% beloning schrappen en vervangen door een legaat van X bedrag. In dat geval betaalt de executeur geen inkomstenbelasting.

Het komt wel eens voor dat men zelf niet op de hoogte is van de benoeming tot executeur. Daarom dient de aangewezen testamentair executeur die rol officieel te aanvaarden of weigeren. Dit kan pas na het overlijden van de erflater. Het accepteren kan mondeling of schriftelijk. Handel altijd zorgvuldig, om te voorkomen dat je onbedoeld de rol als executeur aanvaard.

Een aangewezen executeur die met de beste bedoelingen het abonnement op de ochtendkrant opzegt, stemt – soms onbedoeld – in met de rol als testamentair executeur.

Niemand kan gedwongen worden tot de rol van testamentair executeur. Het kan gebeuren dat de aangewezen executeur zijn functie niet aanvaard. Daarom wordt er in het testament vaak een reserve-executeur benoemd. Mochten beiden executeurs bedanken, kan de kantonrechter bevoegde personen aanwijzen.

De verhouding tussen de testamentair executeur en de nabestaanden is soms complex. De executeur en de nabestaanden zitten in dezelfde situatie, met verschillende belangen. Vooral als de executeur directe familie is, kan dit voor wrijving zorgen. Zo zijn de erfgenamen altijd afhankelijk van de testamentair executeur. De executeur leeft alle regels na en bepaalt wanneer de erfenis verdeeld kan worden.

Daar tegenover staat wel dat de executeur een informatieplicht heeft richting de nabestaanden. Zo weten de betrokken nabestaanden altijd wat de (financiële) stand van zaken is. De executeur stuurt minimaal de onderstaande informatie naar de ergenamen: