Waterdicht testament opstellen in 9 stappen

Een testament opstellen is in principe voor niemand verplicht. Bij overlijden worden jouw eigendommen verdeeld volgens het Nederlands erfrecht. De nalatenschap wordt volgens de wettelijke verdeling verdeeld. In de meeste gevallen zorgt dat voor een rechtvaardige en begrijpelijke verdeling van bezittingen. Volgens het erfrecht worden jouw nabestaanden in 4 groepen verdeeld. De eerste erfgenamen liggen in groep 1 (partner en kinderen). Mocht deze groep geen erfgenamen bevatten, komt groep 2, 3 en tot slot 4 aan bod. Onderstaand een weergave van de verdeling volgens het erfrecht:

De verdeling volgens het erfrecht is voor de meeste gemiddelde situaties rechtvaardig. Er zijn echter ook situaties waarin je waarschijnlijk wil afwijken van de standaard verdeling. In de onderstaande situaties is een testament opstellen verstandig:

• Jij en je geregistreerde ex-partner zijn uit elkaar, maar eigenlijk nooit officieel gescheiden
• Je wilt je erfenis toewijzen aan iemand buiten de standaard groepen (bijvoorbeeld een buurman)
• Jij en je nieuwe partner hebben een nieuw samengesteld gezin
• Je wilt dat jouw erfenis toekomt aan goede doelen of andere instanties.
• Je wilt mensen uit groep 1 t/m 4 onterven

Hoewel een testament allerlei wensen en instructies kan bevatten, draait het vaak grotendeels om de erfenis. In een testament leg je vast welke personen eigenaar worden van jouw vermogen en goederen. Je kan je eigendommen naar eigen invulling verdelen. In de meeste gevallen bestaan de erfgenamen uit partner en kinderen. Uiteraard behoren verdere familie, vrienden en buren ook gewoon tot de mogelijkheden. Daarnaast is het niet ongebruikelijk om goede doelen in het testament op te nemen. Stap 1 is het opnemen of uitsluiten van erfgenamen. Let daarbij op de volgende zaken:

Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, dan gaat je erfenis standaard naar de partner. Je hebt dan geen testament nodig om dit te regelen. Hoewel de verdeling bij wet goed geregeld is, kun je hier best aanpassingen in maken. Zo kun je een zogenaamd “verblijvingsbeding” in je testament opnemen. Het verblijvingsbeding zorgt ervoor dat de gezamenlijke bezittingen met je partner niet worden verdeeld. De partner mag dan gebruik blijven maken van de goederen. Pas na het overlijden van de langstlevende partner worden de goederen verdeeld onder de erfgenamen.

Woon je samen met een partner, maar ben je ongehuwd? Als je niet getrouwd bent, geregistreerd partnerschap of een notariële samenwerkingsovereenkomst hebt, dan erft je partner niets als je komt te overlijden. Zo kunnen partners die al 20 jaar ziel en zaligheid delen (zonder huwelijk of contracten), door onwetendheid toch met lege handen staan. Door een partner op te nemen in een testament kun je dit voorkomen.

In de praktijk komt het niet vaak voor, maar het is mogelijk om een partner te onterven. In dat geval maakt een partner geen deel meer uit van de erfgenamen. Gevolg is dat hij of zij geen recht meer heeft op geld of goederen. Een onterfde partner of echtgenoot heeft voor de wet geen speciale positie. Deze heeft daarom geen recht op een legitieme portie (dit is bij kinderen bijvoorbeeld wel zo). Wel heeft de partner recht op vruchtgebruik. Dit houdt in dat, mits het noodzakelijk is voor zijn of haar verzorging, de onterfde de echtelijke woning en meubels kan gebruiken voor maximaal zes maanden na het overlijden.

Als je kinderen hebt is het belangrijk om na te denken over een aantal zaken. Om te beginnen wil je opnemen wie er voor de kinderen gaat zorgen als zowel jij als je partner er niet meer is. Je kunt in het testament 1 a 2 personen opnemen als voogd. Een voogd krijgt de verantwoordelijkheid over de kinderen. Daarnaast kunt je in het testament bepalen wanneer de kinderen hun erfdeel kunnen opeisen. Als je wil dat dit pas kan als je partner is overleden, dan moet je dat opnemen in het testament. Hiervoor heb je wel een samenlevingsovereenkomst hebben gesloten bij de notaris.

In het testament laat je vastleggen wie je verantwoordelijk stelt voor de afwikkeling van de erfenis. Deze persoon noemen we de executeur testamentair. Dit kan een erfgenaam zijn, maar dat hoeft niet. De rechten en plichten van de executeur worden omschreven in het testament. Sinds 2003 is het niet meer mogelijk om een executeur via een codicil te benoemen. Alleen de codicillen die zijn opgemaakt voor 2003 blijven rechtsgeldig.

Allereerst heeft de executeur het recht om over de nalatenschap van de overledene te beschikken. Hij of zij heeft de verantwoordelijkheid om de erfenis naar wens van de overleden af te wikkelen. Dit begint met het aflossen van mogelijke schulden. Daarna wordt er in kaart gebracht wat er over is en hoe dit verdeeld moet worden. Daarnaast is de executeur verantwoordelijk voor het regelen van de uitvaart en doet hij of zij namens alle erfgenamen de erfbelasting. Tot slot legt de executeur een verantwoording af aan de erfgenamen als alles is afgerond.

Ben je het als erfgenaam niet eens met de uitvoering van de executeur? Het kan gebeuren dat je als erfgenamen niet op een lijn zit met de executeur. Dan heb je de optie om een mediator in te schakelen. Die helpt door het maken van afspraken over hoe de executeur zijn werk moet doen. Als dit geen oplossing biedt, dan kun je de rechter vragen om de executeur te ontslaan. Hiervoor heb je wel een advocaat nodig die dit voor je regelt.